Ben Janssen met zijn herders

Hoe therapiehonden kwetsbare jongeren sterker maken

Schinnen – Wanneer Ben Janssen met zijn herders bij Plinthos in Schinnen aankomt, trekken de honden meteen bekijks. Shanti en Indy zijn echter veel meer dan trouwe viervoeters; ze helpen kwetsbare jongeren als co-therapeuten. “Honden veroordelen niet, stellen geen vragen en voelen precies aan hoe jij je voelt.”

Door Peter Swelsen

Ben Janssen, pedagogisch medewerker bij Via Jeugd, begeleidt getraumatiseerde meisjes van 12 tot 17 jaar. Sommigen van hen hebben ernstige situaties meegemaakt: een onveilige thuissituatie, misbruik of een loverboy die hen in zijn greep kreeg. “Veel van deze jongeren zijn altijd op zoek naar het ontbrekende puzzelstukje in hun leven,” legt Ben uit. “Ze zijn kwetsbaar, en verkeerde mensen weten dat feilloos uit te buiten.”

Honden als spiegel

Elke woensdag is het voor de pedagoog en zijn cliënten ‘hondendag’. De kinderen worden opgehaald en trekken eropuit met Ben, Shanti en Indy. Het doel: werken aan sociale regulatie en weerbaarheid. “Iedereen heeft zijn eigen doelen,” zegt Ben. “Maar de honden helpen hen zonder oordeel en zonder woorden.”

Shanti, een Old American Indian Dog, is zachtaardig en troostend. Zij zoekt contact met kinderen die worstelen met hun emoties en biedt steun zonder iets terug te verwachten. Indy daarentegen is taakgericht en leert kinderen juist om grenzen te stellen. “Als iemand moeite heeft met assertiviteit, helpt Indy hen om duidelijker te communiceren en sterker in hun schoenen te staan.”

Bij een van de oefeningen moeten kinderen Shanti wegsturen als zij te aanhankelijk of grensoverschrijdend wordt. “Ze aarzelen,” merkt Ben op. “Ze denken dat ze de hond daarmee kwetsen. Maar zodra ze haar toch een seintje geven – bijvoorbeeld even in zijn gezicht blazen – loopt ze gewoon weg. En tien minuten later komt ze net zo vrolijk terug.” Dat simpele moment is een krachtige les: grenzen stellen betekent niet dat je de ander afwijst. Het is een essentieel inzicht, niet alleen voor de omgang met dieren, maar ook in hun dagelijks leven.

Een striptekening als eyeopener

Naast de praktijklessen gebruikt Ben ook andere creatieve methoden. “Ik schets met de honden situaties uit het dagelijks leven, vergelijkbaar met een stripverhaal. Daarin laat ik zien hoe bepaald gedrag invloed heeft op de omgeving.” Kinderen herkennen zichzelf in de ‘tekeningen’ en worden zich bewuster van hun eigen rol in sociale interacties. “Een hond reageert direct op hoe jij je voelt. Dat helpt hen om hun emoties beter te reguleren.”

Gesprekken aan tafel? Die zijn zeldzaam in Bens aanpak. “Ik geloof niet zo in de klassieke gesprekstherapie, behalve tijdens een intake. Je krijgt veel beter contact als je samen in beweging bent.” Dat blijkt ook uit een ervaring die Ben had met een meisje dat aanvankelijk weigerde om te praten. “Later bleek dat ze in dezelfde ruimte EMDR-therapie had ondergaan. Geen wonder dat ze zich daar niet prettig voelde.”

De kracht van ervaren

Soms traint Ben zijn honden bewust om ongehoorzaam te zijn. “Ik laat een hond dan niet luisteren en vraag de kinderen hoe dat voelt. Is het frustrerend? Raakt het je? En wat doe je dan?” Dit soort oefeningen helpen hen om hun eigen reacties te begrijpen en oplossingen te zoeken. “Schreeuwen of dwingen werkt niet. Maar hoe pak je het dan wél aan?”

Ook ouders worden betrokken bij de therapie. “Soms geef ik ze zonder uitleg een opdracht met een hond, en meestal lukt dat niet. Later vraag ik: ‘Waarom heb je je dochter niet om hulp gevraagd? Die heeft al de nodige ervaring.’ Dat is dan een eyeopener. Het besef dat hun dochter ook eens de regie mag pakken, is waardevol.”

Op die manier worden zowel kinderen als hun ouders geconfronteerd met diepgewortelde patronen. De honden maken deze processen op een speelse, maar effectieve manier zichtbaar. “Je kunt het metaforisch vergelijken met het gebruik van een hondenriem die je gebruikt als het spannend wordt met bijvoorbeeld andere honden ,” zegt Ben. “Als je merkt dat je ergens vastloopt, kun je altijd hulp inschakelen, lees hondenriem. Of dat nu een coach, een vriend of een hond is.”

Meer dan een methode

Naast zijn werk met jongeren runt Ben samen met Kim in het weekend een eigen puppyacademie, waar hij met een team werkt aan de opvoeding van honden en vooral hun baasjes. “Maar ook daar zetten we regelmatig honden in voor therapie, maar dan binnen mijn eigen bedrijf.” Hij is al meerdere keren genomineerd voor ‘Beste Sociaal Werker’, maar greep telkens net naast de titel. “Geeft niks.” lacht hij. “Het feit dat je genomineerd wordt door kinderen van Via Jeugd, is al een grote eer.”

Ondertussen legt Shanti, de Old American Indiandog haar kop op de schoot van de verslaggever die dat maar wat leuk vindt. “Ongewenst gedrag,” grapt Ben. “Maar als je je niet lekker voelt, voelt zij dat haarfijn aan.” Ik besluit om niet te blazen. Het is fijn om even te genieten van de steun die een hond biedt.

Foto: Anouk Custers